
Op literair weblog Tzum zegt Maarten ’t Hart onaardige dingen over de roman Tomas Nevinson van Javier Marías. Behalve dat ik het totaal niet met hem eens ben, vind ik ook dat je als schrijver niet je collega’s de maat moet nemen, zeker niet op zo’n negatieve manier. Om die reden plaats is zelf nooit recensies van boeken die ik gelezen heb. Maar omdat me vaak gevraagd wordt wat ik zoal lees, én omdat december de tijd van de lijstjes is, hierbij bij hoge uitzondering de oogst van het afgelopen jaar, met een heel korte toelichting erbij.

Herkomst, Saša Stanišić
Stanišić vluchtte op zijn 14e tijdens de Bosnische oorlog met zijn ouders naar Duitsland en onderzoekt in dit boek zijn herkomst. Hij beschrijft zijn jeugd in Joegoslavië en zijn puberteit in een Duitse nieuwbouwwijk, waarbij ook zijn grootouders en ouders – moeder is een moslim, vader een Bosnische Serviër – aan bod komen. Hij doet dat in een sprankelende stijl waarbij mijn eigen migratie-roman Voorbij niemandsland verbleekt. Grappig is dat ook in zijn boek een rivier een grote rol speelt.
De verliefden, Javier Marías
Marías kan aanvankelijk wat taai zijn vanwege de lange meanderende zinnen en soms wijdlopige uitweidingen, maar als je eenmaal door die korst heen bent is het smullen geblazen. Wat een opmerkingsgave, wat een inzicht in de menselijke geest. En wat een mooie, eigenzinnige stijl. Dit is het vierde boek dat ik van hem las, en het meest toegankelijke.
Black-out, P.F. Thomése
Ooit genoten van zijn J. Kessels: The novel, waarin veel te lachen viel. Deze vond ik wat minder. In het begin staan een paar goeie grappen, daarna dooft de humor snel uit. Had ik misschien een verkeerde verwachting?
Ray & Dave Davies going solo na The Kinks, Dick van Veelen
Als verstokte Kinks-fan kon ik dit slot van de Kinks-trilogie van Van Veelen niet missen. Dacht dat ik aardig op de hoogte was, maar de vele feitjes en wetenswaardigheden waar Van Veelen mee komt verraden een nog diepere adoratie én diepgravend monnikenwerk. Heerlijk.
De zaak 40/61, Harry Mulisch
Wilde het altijd al een keer lezen, en als pensionado heb ik nu eindelijk de tijd. Mulisch reist in 1961, in een tijd dat de oorlog nog dichtbij was, af naar Jeruzalem en doet verslag van het proces tegen Eichmann. Niet als verslaggever maar als schrijver, wat een veel dieper inzicht in de persoon Eichmann, en de nazi’s en de joden, oplevert dan alle krantenstukken bij elkaar. Subliem.
Rechter tussen twee vuren, Ivan Klima
Prachtig beschreven persoonlijk en professioneel dilemma van een rechter in het communistische Tsjechoslowakije die door het regime gedwongen wordt iemand te veroordelen waarvan hij weet dat die onschuldig is. Wat dictatuur met een mens doet.
Ik kom terug, Adriaan van Dis
Autobiografische roman over de complexe relatie met zijn moeder. Humoristisch en ontroerend, soms wat hoogdravend, maar dat past dan weer goed bij Van Dis. Goed geschreven.
The Unlikely Pilgrimage of Harold Fry, Rachel Joyce
Enorm genoten van haar The Music Shop, een (liefdes)verhaal over een eigenaar van een Londense muziekwinkel in de jaren tachtig die stug weigert om over te stappen van elpees naar cd’s. Goeie feelgood. Dit laatste boek van haar gaat over een man die van het zuidelijkste naar het noordelijkste puntje van Engeland loopt, zonder wandelschoenen, kaart, telefoon, geld of wat dan ook. In mijn ogen redelijk ongeloofwaardig en hier en daar ook wat naïef (iets te feelgood?).
Jouw gezicht morgen, Javier Marías
Dikke pil, die eigenlijk uit drie boeken bestaat. Taai in het begin, maar als je na de nodige moeite aan het tweede deel toekomt, word je rijkelijk beloond. Is een prequel van Tomas Nevinson.
Hoe migratie echt werkt, Hein de Haas
Een must read in deze barre tijden. Alles wat rechts, én links, beweert over migratie blijkt niet waar te zijn. De Haas laat het zien aan de hand van wetenschappelijke onderzoeken, waar geen speld tussen te krijgen is. Zeer verhelderend. En ontluisterend, als je bedenkt dat een heel kabinet is opgetuigd rond dit non-issue.
Geert Wilders. De wreker, Meindert Fennema en Geerten Waling
Ik hoopte in dit boek erachter te komen wat de man drijft. Hij is geradicaliseerd ten tijde van Fortuyn en Van Gogh, maar waarom precies, dat blijft onduidelijk. Ik hoopte in het boek een zwaar jeugdtrauma of iets dergelijks tegen te komen, maar helaas. Psychologisch blijft de man een raadsel.
Godverdomse dagen op een godverdomse bol, Dimitri Verhulst
Het meest zwartgallige boek dat ik ooit gelezen heb. Hoe kan je zo intens negatief in het leven staan? Het verbaast me dat Verhulst hierna geen zelfmoord heeft gepleegd.
Bechamel Mucho, Dimitri Verhulst
Een echte Verhulst, vol heerlijke zinnen. Lachen! Wat zeg ik: schateren!
Heart of darkness, Joseph Conrad
Dun boek waar de film Apocalypse Now (losjes) op is gebaseerd. Vond ik tegenvallen, maar dat ligt waarschijnlijk geheel aan mij.
Babi Jar, Anatoli Koeznetsov
Babi Jar was een kloof bij Kiev waar de nazi’s een van de gruwelijkste en omvangrijkste misdaden hebben gepleegd, nog voor de gaskamers. Koeznetsov maakte het als kind van nabij mee en beschrijft het indringend vanuit dat gezichtspunt, gelardeerd met een getuigenverslag van een zeldzame overlevende en de latere bizarre geschiedenis van de plek.
Terug naar de verloren tijd, Andy Arnts
Mijmeringen van een conservatieve oer-katholieke romanticus die het liefst in de negentiende eeuw zou leven. De enige recensie die ik ooit geschreven heb gaat over dit boek. Puur omdat ik de man persoonlijk ken. Te vinden op Hebban.
Hoe Tarzan de Tour de France won, Guus Luijters
Vanwege een persoonlijke band met de schrijver werd het hoogste tijd om eens wat van hem te lezen. In mooie, ingehouden stijl opgeschreven jeugdherinneringen.
Going infinite, Michael Lewis
Een blik in de krankzinnige wereld van flitshandel, crypto en de grenzen van ons (financiële) rechtssysteem door middel van een scherp portret van Sam Bankman-Fried, een nerd in korte broek en witte sokken die de cryptobeurs FTX opzette en in drie jaar miljardair werd, tot alles binnen enkele weken in elkaar stortte en velen al hun geld verloren. Is hij een bewuste fraudeur of een totale naïeveling? De rechter vond het eerste en veroordeelde hem tot 25 jaar cel. Maar ik ben niet overtuigd.
HhhH, Laurent Binet
HhhH, acroniem van Himmlers Hirn heißt Heydrich, is een roman over de moordaanslag op Heydrich, leider van de Holocaust. Bijzonder is dat de schrijver ook het proces van het onderzoek voor het schrijven van het boek beschrijft, commentaar geeft op andere publicaties en films over het onderwerp en zich afvraagt in hoeverre historische figuren en hun daden gefictionaliseerd mogen worden in een historische roman. In het begin denk je: moet dat? Maar het voegt echt iets toe. Geweldig boek.
The Pole and other stories, J.M. Coetzee
Heb alles van Coetzee gelezen. Deze laatste vind ik de minste.
Midnight’s children, Salman Rushdie
Veel lange, moeilijk te volgen zinnen. Die ook nog geregeld worden onderbroken door tussen gedachtestreepjes geplaatste zijsprongen. Meestal ben je aan het einde van zo’n zijsprong het begin van de zin vergeten, waardoor je weer helemaal terug moet, om daarna bij de zijsprong aanbeland deze over te slaan en aan het einde van de zijsprong de rest van de zin te lezen. Rushdie doet dit zo vaak dat ik me regelmatig afvroeg: waarom zit hij mij zo dwars, wil hij soms niet dat ik het boek lees? Daar komt bij dat je in de eerste pagina’s overvoerd wordt met namen, zodat je al gauw het spoor bijster bent wie wie is. Vergeefs zocht ik naar een stamboom. Heb het boek onuitgelezen weggegeven, wat mij zelden overkomt.
Ordinary men, Christopher Browning
De titel luidt voluit: Ordinary Men: Reserve Police Battalion 101 and the Final Solution in Poland. Gaat over een langdurig naoorlogs onderzoek naar een bataljon van de Ordnungspolizei bestaande uit gewone burgers (bakkers, kantoorklerken, leraren en dergelijke), allemaal geen doorgewinterde nazi’s, die ingezet werden voor de massamoorden op joden in Polen. Opmerkelijk is dat op weigering geen sancties stonden. Je kon ongestraft weglopen. Toch weigerde bijna niemand. Het overgrote deel pleegde de onbeschrijfelijke gruwelijkheden moeiteloos, veelal uit gehoorzaamheid aan autoriteit en groepsdruk. Boek laat je verbijsterd achter, in het besef (zie De zaak 40/61) dat in ons allen een Eichmann huist.
De Camino, Anya Niewierra
Lotte gaat de Camino lopen om te ontdekken waarom haar man zelfmoord heeft gepleegd en ontdekt dat hij een gruwelijk verleden heeft. Ik wilde weleens weten waarom dit boek zo’n megabestseller is. Na me met moeite door de vele pagina’s te hebben geworsteld, weet ik het nog steeds niet. Dit is gewoon niet mijn genre. Het is naar mijn smaak te schools, zeg gerust: saai, opgeschreven. Ik mis het spelen met de taal.
De plectrumfabriek, Vincent van Warmerdam
Als gitarist intrigeerde de titel mij, vandaar. Coming of age-verhaal over Wessel, die voorzichtig aan de liefde raakt, om zich heen leert kijken en een wankele vriendschap sluit met een gitaarheld in wording. Aardig, maar kon mij niet echt raken.
De verborgen geschiedenis, Donna Tartt
Deze pil (gepresenteerd als een thriller) uit 1992 moet lang geleden via een relatie in mijn boekenkast zijn beland. Het was ooit en enorme hit, en ik wilde nu weleens weten waarom. Heb het antwoord niet gevonden. Platte karakters, nauwelijks een plot, veel te langdradig. Deze keer wel tot het einde volgehouden (600 pagina’s), dankzij heel veel koffie.
De kunst van het ouder worden, Herman Hesse
Toen ik jong was veel van Hesse gelezen. Hoe zou het zijn als ik hem nu las? Nou, dat valt tegen. Veel open deuren, en wat ik vroeger misschien als diepzinnig zou hebben betiteld komt op mij nu vaak als naïef en simplistisch over. Zegt dit nu iets over mij, of over Hesse? Ik denk eerder over mij, want als schrijver weet ik uit eigen ervaring dat een recensie veel meer zegt over de schrijver van de recensie dan over het boek zelf.